Οι προτάσεις των "Ορεινών" για τα Σχέδια Διαχείρισης Υδατικών Πόρων .

Ο σύλλογός μας ΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ συμμετέχοντας ενεργά τόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο στάδιο της Διαβούλευσης για τα Σχέδια Διαχείρισης Υδατικών Πόρων της χώρας κατέθεσε στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων τις παρακάτω προτάσεις- παρατηρήσεις. Οι προτάσεις αυτές κοινοποιήθηκαν επίσης στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων και στο Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων. «Διαβούλευση επί των Σχεδίων Διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας - Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας» Αγρίνιο 10 Ιουλίου 2012 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ο σύλλογός μας ΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ με έδρα τα Θεοδώριανα Άρτας του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, μετά την ενεργό συμμετοχή του και την κατάθεση προτάσεων στο πρώτο στάδιο Διαβούλευσης, συμμετέχει και στο δεύτερο στάδιο καταθέτοντας τις παρακάτω προτάσεις – παρατηρήσεις επί των Σχεδίων Διαβούλευσης Υδατικών πόρων της χώρας, που αφορούν κυρίως το υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (λεκάνη απορροής Αχελώου) στο οποίο ανήκουν τα υδάτινα σώματα των Θεοδωριάνων. 1. Στην κεντρική διαδικτυακή σελίδα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων σχετικά με τη διαβούλευση(http://wfd.ypeka.gr/index.php?option=com_frontpage&Itemid=9), αναφέρονται ρητά μεταξύ των μέτρων που θα περιλαμβάνουν τα σχέδια Διαχείρισης και «μέτρα περιορισμού ταμίευσης νερών και μικρών υδροηλεκτρικών». Γιατί όμως μέτρα περιορισμού των μικρών υδροηλεκτρικών; Προφανώς επειδή δημιουργούν προβλήματα. Το πρόβλημα με τα εκατοντάδες μικρά υδροηλεκτρικά σε όλα σχεδόν τα ρέματα και ποτάμια της ορεινής Ελλάδας το είχαμε επισημάνει και στο προηγούμενο στάδιο διαβούλευσης, θεωρώντας το ως μείζον πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί από τα Σχέδια Διαχείρισης των υδάτων. Ωστόσο παρά την παραπάνω αναφορά, τα υπό διαβούλευση σχέδια Διαχείρισης αντιμετωπίζουν επιδερμικά, σαν να μην υπάρχει το ζήτημα αυτό, χωρίς να αναφέρουν πουθενά αν και παραδέχονται ότι υπάρχουν, τα προβλήματα που δημιουργούν και χωρίς βέβαια να λαμβάνουν ουσιαστικά μέτρα για τον περιορισμό τους, πλην της απαγόρευσης των μικρών υδροηλεκτρικών σε περιοχές αναψυχής, στην οποία θα αναφερθούμε παρακάτω. 2. Ως βασικός στόχος της Μελέτης ορίζεται η κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των υδατικών διαμερισμάτων της χώρας. Η ΚΥΑ ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ Άρθρο 16 παρ. 3θ καθορίζει τα κριτήρια της ελάχιστης απαιτούμενης οικολογικής παροχής κατάντη των έργων υδροληψίας των υπό χωροθέτηση Μ.ΥΗ.Ε , μέχρι να καθοριστούν αυτά ανά λεκάνη απορροής, σύμφωνα και με τις προβλέψεις του ν. 3199/2003. Επίσης η ΥΑ 196978/8-3-2011(συμπλήρωση και εξειδίκευση τεχνικών και λοιπών λεπτομερειών των κριτηρίων χωροθέτησης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων) αναφέρεται σε: α. ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (βιοτικού και αβιοτικού) των υδατορευμάτων και των λεκανών τους από την ολοένα αυξανόμενη συσσώρευση και συνέργεια ΜΥΗΕ που παρατηρείται στο ίδιο υδατόρευμα και σε συμβάλλοντες αυτού κλάδους. β. πρόσθετη διασφάλιση των περιβαλλοντικών μέσων και παραμέτρων και η αρμονική ένταξη των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) στο περιβάλλον, γ) η πληρέστερη αντιμετώπιση των συνολικών, αθροιστικών και συνεργιστικών επιπτώσεων ΜΥΗΕ που πρόκειται να εγκατασταθούν στο ίδιο υδατόρευμα και στους συμβάλλοντες αυτού κλάδους, δ) η αποφυγή δυσανάλογου μήκους εκτροπών φυσικής κοίτης των υδατορευμάτων από την υλοποίηση ΜΥΗΕ . Στα Σχέδια Διαχείρισης δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη τους τα παραπάνω, ούτε προβλέπεται λήψη ανάλογων μέτρων, κάτι που θεωρείται βασικός στόχος των Σχεδίων. 3. Ως ποτάμια υδάτινα σώματα θεωρήθηκαν σύμφωνα με τα Σχέδια Διαχείρισης μόνον τα υδατορεύματα και οι ποταμοί με καθεστώς μόνιμης ροής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ( και κατά περίπτωση οι ποταμοί με καθεστώς περιοδικής ροής). Ακόμα και έτσι όμως, πάρα πολλά ρέματα μόνιμης ροής δεν έχουν καταγραφεί και συμπεριληφθεί στα Σχέδια Διαχείρισης (η Γερμανία στα δικά της Σχέδια έχει καταγράψει και συμπεριλάβει 8.000 ποτάμια). Το πρόβλημα αυτό είναι υπαρκτό και στα δικά μας ποτάμια στα Θεοδώριανα Άρτας. Καταγράφεται μόνο τμήμα του υδάτινου σώματος Γκούρα (κωδικός GR0415R000232053N) πολύ κοντά στην εκβολή του στον Αχελώο, ενώ δεν έχουν καταγραφεί οι δύο ανάντη κλάδοι του μόνιμης ροής Άσπρη Γκούρα (μέση παροχή 0,541 m3/sec) και Μουζάκι ( μέση παροχή 0,703 m3/sec) με αποτέλεσμα η τυπολογία του σώματος να εμφανίζεται να είναι ΙsL1, ενώ στην πραγματικότητα είναι IsH1, αφού αλλάζει το μέσο υψόμετρο πολύ πιο πάνω από το όριο των 700 μέτρων. Προτείνουμε ληφθούν υπόψη στα τελικά σχέδια οι παραπάνω παρατηρήσεις και να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις. 4. Στο μητρώο προστατευόμενων περιοχών στις περιοχές προστασίας ειδών και οικοτόπων προτείνουμε να προστεθούν και τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) του Ν. 3937/2011 άρθρο 5 παρ.4. Σε ότι έχει να κάνει με την περιοχή μας να προστεθεί και το ΚΑΖ περιοχής Θεοδωριάνων. 5. Στο κεφάλαιο των ανθρωπογενών πιέσεων αναφέρονται ως ανάγκες απόληψης επιφανειακών υδάτων η ύδρευση, άρδευση, ιχθυοκαλλιέργεια, βιομηχανική χρήση, μεγάλα υδροηλεκτρικά. Την απόληψη νερού για την ανάγκη ΜΥΗΕ την παραδέχεται ως ανθρωπογενή παρέμβαση η παράγραφος 3.6 του ίδιου κεφαλαίου ενώ στην παράγραφο 4.6 του ίδιου κεφαλαίου στον προσδιορισμό πιέσεων ρύθμιση ροής και υδρομορφολογικών πιέσεων δεν γίνεται καμία αναφορά στα ΜΥΗΕ. Προτείνουμε να γίνει αναφορά στην απόληψη επιφανειακών υδάτων για μικρά υδροηλεκτρικά, της οποίας η ένταση πίεσης σύμφωνα με τον πίνακα 3.4.4.-1 χαρακτηρίζεται υψηλή, αφού ο ετήσιος όγκος απολήψεων είναι >50%της μέσης ετήσιας απορροής. 6. Στο κεφάλαιο αξιολόγηση και ταξινόμηση της ποιοτικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι σε ολόκληρο το Υδατικό Διαμέρισμα της Στερεάς Ελλάδας, στο οποίο ανήκουν και τα ποτάμια των Θεοδωριάνων, δεν έχει καταγραφεί ούτε ένα ποτάμιο υδάτινο σώμα με άριστη οικολογική κατάσταση. Δεν μπορεί σε παρθένες περιοχές και ρέματα να υπάρχουν τρεις διαφορετικές μετρήσεις (μέτρια, καλή, άριστη) να γίνεται συμψηφισμός και να βγαίνει οικολογική κατάσταση καλή. Ορισμένες μετρήσεις που έχουν να κάνουν με ορεινά ρέματα είναι προφανώς λάθος. Στο ίδιο κεφάλαιο στη σελίδα 17 αναφέρεται ότι σε πολλά ποτάμια οι υδρομορφολογικές παρεμβάσεις είναι αυτές που καταδεικνύουν κατώτερη της υψηλής ποιότητας, ενώ τα βιολογικά και φυσικοχημικά στοιχεία καταδεικνύουν άριστη. Ποιες είναι όμως αυτές οι υδρομορφολογικές παρεμβάσεις, που δέχονται τα ορεινά κυρίως υδατορεύματα και τα κατατάσσουν σε καλή ή μέτρια οικολογική κατάσταση; Κυρίως οι αλλοιώσεις, οι εκτροπές και τα μικρά φράγματα των ΜΥΗΕ που δεν αναφέρονται. 7. Στο κεφάλαιο Καθορισμός των Περιβαλλοντικών στόχων, ενώ εξειδικεύονται οι περιβαλλοντικοί στόχοι που σχετίζονται με την χημική κατάσταση των υδάτων δεν δίνονται καθόλου οι περιβαλλοντικοί στόχοι που σχετίζονται με την υδρομορφολογική κατάσταση. Στο ίδιο κεφάλαιο στη σελ. 56, αναφέρεται ότι ο στόχος της Οδηγίας 92/43/EΟΚ για την προστασία ειδών ειδικής σημασίας, σύμφωνα με την οποία αναγνωρίζονται οι προστατευόμενες περιοχές του προγράμματος Natura 2000 είναι: «να προστατεύει και να βελτιώνει την κατάσταση του υδάτινου περιβάλλοντος που είναι αναγκαίο για τη συντήρηση των οικοσυστημάτων, που αναγνωρίζονται ως προστατευόμενα». Στην Αγγλία αυτό μεταφράστηκε στην επίτευξη υψηλής οικολογικής κατάστασης. Στη σελίδα 57 αναφέρεται πως στόχος των σχεδίων για τις περιοχές Natura είναι η αποκατάσταση ή η διατήρηση ικανοποιητικής και καλής κατάστασης των υδάτινων σωμάτων περιοχών Natura. Σε καμία περίπτωση ο στόχος της Οδηγίας 92/43/EΟΚ για τις περιοχές Natura δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως επίτευξη ικανοποιητικής και καλής οικολογικής κατάστασης. Τότε ποια η διαφορά των περιοχών ΝΑΤΟΥΡΑ από τις άλλες περιοχές; Ο στόχος για τις περιοχές ΝΑΤΟΥΡΑ πρέπει να είναι η επίτευξη υψηλής οικολογικής κατάστασης. 8. Στο κεφάλαιο προτάσεις μέτρων στη σελίδα 27 αναφέρεται: «σύμφωνα με το Ν.3937 πρέπει να καταρτιστούν σχέδια διαχείρισης των περιοχών ΝΑΤΟΥΡΑ. Οι προδιαγραφές και το περιεχόμενο των σχεδίων διαχείρισης καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ, η οποία προβλέπεται να εκδοθεί το αργότερο μέσα σε ένα έτος από την έναρξη ισχύος του Νόμου 3937/2011, δηλαδή μέχρι το τέλος Μαρτίου 2012». Ο ίδιος Νόμος 3937/2011, Άρ.8 παρ.5. αναφέρει: «η υλοποίηση δράσεων διαχείρισης των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (περιοχές Natura) ξεκινά το συντομότερο δυνατό και όχι αργότερα από τις 20 Σεπτεμβρίου 2012.»Ο Μάρτης έχει παρέλθει, ο Σεπτέμβρης έρχεται και ενώ θα έπρεπε ήδη να έχει ξεκινήσει η υλοποίηση των σχεδίων διαχείρισης ακόμα δεν υπάρχουν τα σχέδια με αποτέλεσμα η περιοχές ΝΑΤΟΥΡΑ να μένουν ουσιαστικά απροστάτευτες, ποιος ξέρει μέχρι πότε. 9. Στο ίδιο κεφάλαιο στην παράγραφο 2.1.6.5 ενώ εκτιμάται ότι η εφαρμογή της Οδηγίας για το υδατικό διαμέρισμα δεν είναι πλήρως αποτελεσματική και ότι υπάρχουν προβλήματα στην εφαρμογή της ωστόσο δεν κρίνεται αναγκαίο να ληφθεί κάποιο μέτρο. Γιατί; 10. Σελίδα 163 κωδικός μέτρου WDO4B290: «Απαγόρευση εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών στις περιοχές που χαρακτηρίζονται ως περιοχές αναψυχής εσωτερικών νερών». Ως περιοχές αναψυχής ορίζονται περιοχές που διαθέτουν μοναδικά ή και σπάνια χαρακτηριστικά που τις καθιστούν κατάλληλες για δραστηριότητες αναψυχής και συγκεντρώνουν αρκετό αριθμό επισκεπτών. Προτείνουμε να χαρακτηριστούν ως προστατευόμενη περιοχή αναψυχής και οι φυσικοί δίδυμοι καταρράχτες του ποταμού «Γκούρα» των Θεοδωριάνων Άρτας, οι οποίοι αναφέρονται στα σχέδια διαχείρισης και αποτελούν το πρώτο φυσικό αξιοθέατο στα Κεντρικά Τζουμέρκα με χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο. 11. Σελ. 192 - Έργα αποκατάστασης υφιστάμενων υποδομών. Προβλέπει εκπόνηση μελέτης σε επίπεδο λεκάνης απορροής για την επίπτωση των φραγμάτων στην ελεύθερη μετακίνηση των ανάδρομων και κατάδρομων ειδών ιχθυοπανίδας και τον προσδιορισμό των βέλτιστων μεθόδων και πρακτικών αντιμετώπισής τους. Επίσης αναφέρει ότι υπάρχει ζήτημα αντιμετώπισης των υδρομορφολογικών αλλοιώσεων που διακόπτουν τη συνέχεια των ποτάμιων ΥΣ, δημιουργώντας εμπόδια στην κατά μήκος, μετακίνηση ειδών ιχθύων γλυκού νερού. Έμμεση παραδοχή του προβλήματος των ΜΥΗΕ χωρίς βέβαια να κατονομάζονται. Γιατί όμως δεν προτείνεται συγκεκριμένο μέτρο για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος δηλαδή ο περιορισμός ή ακόμα και η απαγόρευση εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών σε κάποια ποτάμια και απλά τα σχέδια μένουν στην παραδοχή του προβλήματος; 12. Τέλος κάτι που αφορά το υδατικό διαμέρισμα της Ηπείρου και το μεγάλο υδροηλεκτρικό στον Άραχθο. Στα υπό διαβούλευση σχέδια παρουσιάζεται ως πιθανή η εξαίρεση μέρους του υδάτινου σώματος του Αράχθου (κωδικός Π3), από την επίτευξη της καλής οικολογικής κατάστασης. Κι αυτό γιατί στο τμήμα αυτό του ποταμού, τα σχέδια διαχείρισης παρουσιάζουν σαν προγραμματισμένο να γίνει το μεγάλο υδροηλεκτρικό στον Άγιο Νικόλαο. Το ερώτημα είναι από ποιον έχει προγραμματιστεί και με ποιο τρόπο; Όλοι μας γνωρίζουμε ότι το έργο αυτό έχει προκαλέσει στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα γενικό ξεσηκωμό στα Τζουμερκοχώρια. Τρεις Δήμοι της περιοχής (Άρτας, Κεντρικών Τζουμέρκων, Βόρειων Τζουμέρκων) όλοι οι φορείς, σύλλογοι και κάτοικοι της περιοχής, είναι αντίθετοι στην κατασκευή του. Το έργο αυτό παλιότερα είχε ακυρωθεί από το ΣτΕ και δεν υφίσταται κανένας προγραμματισμός για την κατασκευή του. Η αναφορά αυτή των σχεδίων στο μεγάλο υδροηλεκτρικό στον Άραχθο είναι τουλάχιστον αυθαίρετη, επαναφέροντας το θέμα κατασκευής του από μεγάλη ιδιωτική εταιρεία.Προτείνουμε να μην συμπεριληφθεί το μεγάλο υδροηλεκτρικό στον Άραχθο στα προγραμματιζόμενα έργα και να διαγραφεί από το σχετικό πίνακα. Ευχαριστούμε Για το ΣΥΛΛΟΓΟ «ΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ» Ο πρόεδρος Δημήτρης Στεργιούλης .